Full resolution (TIFF) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
casse, quo pantheismi genesin & primam significationem conspicere
liceat.
Etenim mens humana, legibus naturæ suae ubique obnoxia, etiam
de absoluto Divino, per ideam dato, cum quærit, non potest non
Illi de tribus quantitatis categoriis unam aliquam pro diversis culture
suæ gradibus tribuere. Aut enim sub categoria pluralitatis Id
cogi-tet necesse est, unde exoritur polytheismus, aut sub categoria
uni-tatis, unde monotheismus, aut denique sub categoria totalitatis, unde,
qui nostræ disquisitionis est, pantheismus. Quarum divini in mente
concipiendi rationum quæ tempore prima fuerit, difficile dictu est &
ad historiam culturæ generis humani maxime pertinet. Sed poly*
theismum, opera sollertiaque officiosæ phantasiæ exortum, a uct is
viribus reflexionis persistere non posse, ex ipsius rei natura facile
in-telligitur. Reflexio enim, unitatem usque sectans, quidquid eâ careat,
semper, dum valet, reprobat & abjicit; quod desiderium unitatis
etiam in causa est, cur polytheismus, vel in inferiori, quo viget, culturæ
loco unum æternumque sub nomine fati, cuncta unâ necessitatis lege
regentis, veneretur. At longe aliter se habet monotheismus qui
uni-tate vindicata, in quovis culturæ fastigio sese tueri posse videtur.
Quo quidem respectu nec alia plane est ratio Pantheismi, qui ipse
quoque est monotheismus. Sed huic additus ille totalitatis character
non parum molestiæ affert, semperque attulit, quippe qui haud raro
in triste tum fatalismi tum atheismi crimen eum vocavit, quo non*
dum est absolutus, & numquam fortasse erit.
. Est igitur pantheismus, prima & latissima vocis significatione
sumtus, illud sive sentiendi sive philosophandi genus, quod
absolu-tum divinum sub totalitatis categoria concipit, ita ut præter id ipsum
ejusque modificationes, nihil omnino exsistere statuatur. Docet itaque
hæc philosophia: nullam aliam esse Wtav mundi, quam ipsius Dei,
totumque hoc universum, & quidquid omnino sit, ita in uno
infini-toque totalitatis absolutæ sinu contineri, ut mundus in Deo & per
Deum subsistât, & Deus in mundo & per mundum se manifested
Deum enim esse unicam & originariam realitatem, nec esse
realita-tem, quæ non ex ea pendeat & participet: denique »esse Deum
rerum omnium causam, non transeuntem, sed immanentem«, quod
primum & proprium omnis expliciti pantheismi fuit eritque effatum,
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
